|
|||
|
ks. Piotr Kulbacki |
|||
| Współczesny
człowiek nosi w swoim sercu głębokie pragnienie wyzwolenia i
uzdrowienia z tego, co niszczy jego godność. Ale tylko Jezus mocą swej
Ewangelii może odpowiedzieć na to pragnienie. Głoszenie Ewangelii
dokonuje się w różnych formach, w szczególny sposób w tradycyjnie
organizowanych w parafiach rekolekcjach lub misjach ludowych, które
zaleca Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 770). Od trzydziestu lat coraz
częściej mamy do czynienia z nowoczesną formą misji ludowych, tzw.
"rekolekcjami ewangelizacyjnymi". Charakteryzuje je nie tylko odwołanie
się do podstawowych prawd ewangelizacyjnych, ale istotnym w ich
przebiegu jest podmiot prowadzący rekolekcje - już nie pojedynczy
kaznodzieja, lecz cały zespół ewangelizacyjny. Ten typ rekolekcji nie
poprzestaje tylko na posłudze kaznodziejskiej, lecz odwołuje się do
liturgii i nabożeństw sprawowanych w różnym kształcie. Widząc w nich
szczególne narzędzie do przebudzenia parafii, oczekuje się, iż będą
prowadzić nie tylko do swego podstawowego celu, jakim jest osobowe
spotkanie lub pogłębienie spotkania z Chrystusem Zbawicielem, ale także
do podjęcia po nich określonej drogi formacyjnej we wspólnocie
chrześcijańskiej. Pionierem tego typu działań pastoralnych w Polsce był ks. Franciszek Blachnicki, który opracował kilka typów rekolekcji ewangelizacyjnych wraz z podręcznikami do ich realizacji. Pierwszymi z nich były rekolekcje parafialne odwołujące się do Ewangelii według św. Jana oraz towarzysząca im propozycja włączenia się w grupy uzupełniające formację katechumenalną (deuterokatechumenat). Następnie zostały przygotowane rekolekcje według programu "Ewangelia wyzwolenia", oparte na Ewangelii według św. Łukasza. Ich opis zawiera podręcznik "Wyzwoleni w Chrystusie". Mają one na celu otwarcie człowieka na przyjęcie przesłania ewangelicznego w aspekcie misji Chrystusa, który przyszedł, aby "ubogim nieść dobrą nowinę, więźniom głosić wolność, a niewidomym przejrzenie; aby uciśnionych odsyłać wolnymi" (Łk 4, 18). Adresatami tych rekolekcji są zarówno ludzie głębiej żyjący wiarą, jak i osoby o rozluźnionej więzi z Bogiem - wszyscy są wezwani do ratowania człowieka poniżonego w swej godności, szczególnie przez współczesne zniewolenia. Zewnętrznym owocem rekolekcji ma być m. in. włączenie się do wspólnoty Krucjaty Wyzwolenia Człowieka, która przez abstynencję uczy młodzież trzeźwego stylu życia i tworzy środowisko wsparcia uzależnionych na drodze odzyskiwania trzeźwości. Czasem trzeba zaproponować równoczesny udział w grupie osób cierpiących z powodu uzależnienia kogoś bliskiego (Al-Anon, DDA). Natomiast osobom uzależnionym, jeśli uczestniczyłyby w takich rekolekcjach, proponuje się włączenie do grup samopomocowych (np. AA). Misje takie na ogół prowadzi się po rekolekcjach kerygmatycznych, można także wcześniej ze względu na ich charakter preewangelizacyjny i priorytet diakonii wyzwolenia w procesie odnowy wspólnot lokalnych. Taka propozycja odnowy życia społecznego poprzez odnowę moralną, bazującą na poście od alkoholu i modlitwie, stanowi wyraz "polskiej teologii wyzwolenia" odwołującej się nie do przemocy, lecz do ewangelizacji. Jako fundament tych rekolekcji zostało zaproponowanych pięć perykop z Ewangelii wg św. Łukasza, które ukazują, w jaki sposób Jezus w praktyce realizował swą misję mesjańską. Zgodnie z wypracowaną przez ks. Franciszka Blachnickiego formułą kilkudniowych rekolekcji, po "niedzieli zaproszenia" w kolejnych dniach odbywają się proklamacje Słowa Bożego, którym towarzyszą nie tylko kazania, ale odpowiednie komentarze, świadectwa, śpiewy, a także propozycja rozmów indywidualnych. Duży walor posiadają celebracje Słowa Bożego poza liturgią, gdyż umożliwiają bardziej elastyczne dostosowanie sposobów przekazu do potrzeb rekolekcji. Jednak zgodnie z doświadczeniem organizowania parafialnych rekolekcji ewangelizacyjnych z akcentem położonym na aspekty kerygmatyczne i katechumenalne, dzień przedostatni związany został ze wspólnotową celebracją sakramentu pojednania, zaś dzień ostatni to uroczyste sprawowanie Eucharystii. Kolejne tematy rekolekcji "Ewangelia Wyzwolenia" związane są z myślą przewodnią perykop wybranych z Ewangelii według św. Łukasza: 1) Jezus - Mocarz Ducha. Chrystus wyzwala od złego ducha przez udzielenie Ducha Świętego (Łk 4, 14-37); Chrystus wyzwala od złego ducha przez udzielenie Ducha Świętego (Łk 4, 14-37). Perykopa przewidziana na pierwszy dzień przepowiadania składa się z dwu części. Część pierwsza, po krótkim wprowadzeniu w działalność Jezusa po powrocie do Galilei po chrzcie w Jordanie i kuszeniu na pustyni, zawiera opis wydarzeń związanych z wystąpieniem Jezusa w synagodze w Nazarecie. To tam właśnie Jezus proklamował swój mesjański program. Gdy podano mu zwój zawierający księgę proroka Izajasza, czytał z niego: "Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok łaski od Pana" (Łk 4, 18-19). Tekst ten stanowi ważne wprowadzenie do całości głoszenia "Ewangelii wyzwolenia", gdyż wskazuje na aktualizację wypełniania się Pisma także w naszych czasach. W przepowiadaniu związanym z tym tekstem zostało przypomniane nauczanie Soboru Watykańskiego II, iż to sam Chrystus ogłasza nam Dobrą Nowinę podczas proklamacji Ewangelii w Kościele (KL 7). Natomiast dalsza część perykopy stanowi niejako ilustrację potwierdzającą posłannictwo Jezusa. Jest ono odrzucone przez mieszkańców Nazaretu. Podobnie i dziś w człowieku rodzi się opór przed otwarciem się na Jego dar uzdrowienia - wyzwolenia. Okazuje się zatem, iż proroctwo Izajasza przywołane w synagodze w Nazarecie staje się fundamentem odkrycia w czasach Nowego Testamentu roli Ducha Świętego jako sprawcy oczekiwanej przemiany serca człowieka (J 16, 5-15). Wątek powyższy prowadzi do kolejnego etapu przepowiadania związanego z lekturą kolejnej perykopy ukazującej Jezusa - Lekarza Grzeszników. 2) Jezus - Lekarz grzeszników. Chrystus wyzwala od choroby i grzechu przez swoje słowo (Łk 5, 12-32); Perykopa ukazująca Chrystusa wyzwalającego od choroby i grzechu przez swoje słowo (Łk 5, 12-32) zawiera opis trzech wydarzeń. Pierwsze z nich to uzdrowienie trędowatego (Łk 5, 12-16), drugie to uzdrowienie paralityka (Łk 5, 17-26), trzecie zaś, to powołanie celnika Lewiego - Mateusza (Łk 5, 27-31). Uzdrowienie trędowatego staje się figurą uzdrowienia człowieka nie tylko z chorób fizycznych, ale także z najbardziej odrażającej choroby, jaką jest grzech. To nieład moralny człowieka staje się źródłem chorób. Drugie bowiem wydarzenie zrelacjonowane w omawianej perykopie to uzdrowienie paralityka spuszczonego na noszach przez dach przed oblicze Jezusa. Uzdrowienie fizyczne jest znakiem potwierdzającym moc słowa Jezusa odpuszczającego grzechy. Równocześnie okazuje się, że człowiek poddany chorobie, nałogowi czy też grzechowi potrzebuje wyciągniętej dłoni otoczenia, aby dotrzeć do miejsca uzdrowienia. Solidarność międzyludzka doprowadza człowieka do przemiany życia. Ewangelista Łukasz zwraca w ten sposób uwagę na potrzebę ludzi wiary, którzy podejmą trud i wyrzeczenie, aby pomóc sparaliżowanemu bratu (NMI 50). Ostatnia ze scen omawianej perykopy dotyczy powołania Lewiego. Mimo, że celnik nie nawiązuje sam kontaktu z Jezusem, to Mistrz z Nazaretu sam deklaruje chęć przyjścia do niego. Słowo skierowane do Lewiego "Pójdź za mną" wyzwala go z więzów kolaboracji z rzymskim okupantem, przełamuje jego izolację społeczną. Tylko radykalne przewartościowanie, odrzucenie mądrości ludzkiej (por. 1 Kor 1, 20-25) może zmienić perspektywę życia i posługiwania chrześcijańskiego w kierunku opcji na rzecz ubogich. To moc słowa Bożego jest zdolna wezwać grzesznika do nawrócenia i dokonać przemiany w jego sercu. Boże wezwanie do przemiany charakteryzuje się tonem pełnym miłości, solidarności z człowiekiem, nie zaś tonem potępienia. 3) Jezus - Światłość świata. Chrystus wyzwala od ślepoty i "zamroczenia" przez światło wiary (Łk 18, 31-43; 19, 1-10); Następny, stanowiący fundament teologii wyzwolenia człowieka, temat ukazujący Jezusa - Światłość Świata odwołuje się do ambiwalencji światła i ciemności. Perykopa podejmująca tematykę Chrystusa wyzwalającego od ślepoty i "zamroczenia" przez światło wiary (Łk 18, 31-43; 19, 1-10) jest związana z rozmową Chrystusa z uczniem na temat męki (Łk 18, 31-34), uzdrowieniem niewidomego pod Jerychem (Łk 18, 35-43) oraz opowieścią o celniku Zacheuszu (Łk 19, 1-10). Opisane przez św. Łukasza wydarzenia zawierają wspólną myśl - mówią o zaślepieniu człowieka, a następnie o przejrzeniu, które dokonuje się dzięki Chrystusowi. W ostatniej perykopie ujawnia się najdziwniejsza z opisywanych ślepota - bo samych apostołów protestujących przeciw zapowiedzi męki i zmartwychwstania. Ksiądz Franciszek Blachnicki tak ją ocenia: "Krzyż Chrystusa to jest tajemnica wiary. Póki jej nie zrozumiemy, póty jeszcze jesteśmy ślepi, tak jak przez pewien czas Apostołowie. Tajemnica krzyża to tajemnica naszej wolności." 4) Jezus - nasz Brat. Chrystus wyzwala od niewoli lęku przez usynowienie nas (Łk 15, 11-32); Droga człowieka poniżonego grzechami do odzyskania swej godności oznacza uwolnienie przez Chrystusa od lęku przez usynowienie. Znajduje ono swą kulminację podczas sprawowania sakramentu pokuty i pojednania. Jezus - Nasz Brat jest ukazany poprzez lekturę perykopy o "marnotrawnym synu" (Łk 15, 11-32). Znajduje ona swoje miejsce w omawianych rekolekcjach podczas sprawowania Obrzędu pojednania wielu penitentów z indywidualną spowiedzią i rozgrzeszeniem. Zaproponowana w podręczniku biblijna perspektywa celebracji sakramentu pokuty i pojednania stwarza szczególną możliwość proklamacji Chrystusa wyzwalającego z lęku i wiernego obietnicy przebaczenia, uczy także postawy przebaczenia. 5) Jezus - Sługa. Chrystus ukazuje drogę służby jako drogę wyzwolenia (Łk 22, 14-2). Ostatni z tematów zaproponowany przez ks. Franciszka Blachnickiego podczas Eucharystii na zakończenie pięciodniowego cyklu rekolekcji jest skoncentrowany wokół Jezusa - Sługi. Chrystus wskazuje drogę służby jako najwyższego wyrazu zaangażowania się w posłudze braterskiej miłości. Ta służba stanowi drogę wyzwolenia. Podczas sprawowania Eucharystii wieńczącej dni przepowiadania wyzwolenia w Chrystusie głoszona jest Ewangelia o Ostatniej Wieczerzy (Łk 22, 14-27) z uwypukleniem wątku służby - ofiary z siebie na wzór Chrystusa. Jezus - Sługa objawia, że podjęcie drogi postu (od alkoholu) i modlitwy jako służby ludziom proponowanej podczas rekolekcji skierowane jest ku młodemu pokoleniu, które potrzebuje wzorów sztuki życia we współczesnym świecie, skutecznie przełamującej dotychczasową obyczajowość. Jak łatwo zauważyć, podejmowana tematyka wiedzie od proklamacji programu mesjańskiego Jezusa i opisu wypędzenia złego ducha z opętanego, poprzez sceny wyzwolenia z choroby i grzechu - uzdrowienia trędowatego, paralityka, oraz spotkania z Zacheuszem. Kolejny etap odczytywania Łukaszowej "Ewangelii wyzwolenia" to obraz Jezusa - Światłości Świata wyzwalającego od ślepoty poprzez światło wiary. Celebracja sakramentu pokuty związana jest z tematyką wyzwolenia nas od lęku poprzez usynowienie, zaś sprawowanie Eucharystii wieńczącej cykl przepowiadania związane jest z obrazem Jezusa Sługi w Wieczerniku i wezwaniem do służby braciom. * Ukazane powyżej przesłanie wybranych perykop Ewangelii według św. Łukasza ukazuje biblijny i teologiczny wymiar misji Chrystusa, który przychodzi wyzwolić człowieka. Ten, na którym spoczął Duch Pana, konsekwentnie podejmuje posługę na rzecz wyzwolenia człowieka. To właśnie w obrazach Jezusa - Mocarza Ducha, Jezusa - Lekarza Grzeszników, Jezusa - Światłości Świata, Jezusa - Naszego Brata, Jezusa - Sługi, ukazywanych podczas nabożeństw ewangelizacyjnych, można odnaleźć sposób na dokonanie w swoim życiu zwrotu, by "podać rękę tym, którzy pragną się wyzwolić od wewnętrznego i zewnętrznego przymusu". Także osoby dotknięte nałogami zostają poruszone mocą Bożego słowa do włączenia się w grupy samopomocowe. Natomiast synteza nabożeństw ewangelizacyjnych dokonywana w liturgii pokuty i pojednania oraz Eucharystii przenosi uczestników w przestrzeń sakramentalnego uobecnienia wyzwolenia. Teologiczno-biblijne inspiracje zawarte w podręczniku rekolekcji parafialnych okazały się być zaskakująco twórcze również w zastosowaniu do rekolekcji szkolnych i do rekolekcji zamkniętych prowadzonych dla osób uzależnionych i ich rodzin. Program "Ewangelia wyzwolenia" jest ważnym narzędziem dla uzupełnienia procesu głoszenia kerygmy, a zarazem dla etapu preewangelizacji. Mimo upływu dwudziestu lat od śmierci ks. Franciszka Blachnickiego widać w posłudze pastoralnej i liturgicznej niezwykłą owocność ukazywanej przez niego teologicznej koncepcji "wyzwolenia człowieka". Na tekst powyższy składają się obszerne fragmenty artykułu Głoszenie "Ewangelii wyzwolenia" w parafii, Roczniki Teologiczne KUL 55: 2008, z. 8. |
|||
|
Eleuteria nr 72, 4/2007 |
| początek strony |